Shkruan Bojan Tonçiç për Al Jazeera Balkans:
Tregimi është i vështirë dhe i errët: nëse do të pyesnim ku ishte dhe çfarë po bënte krimineli i luftës Sasha Cvijetan, vrasësi i katërmbëdhjetë fëmijëve të familjeve Bogujevci dhe Gashi, në Podujevë më 1999, tashmë kemi përgjigje: u arrestua në Greqi, në dyshime të mirëbazuara si kreu i kartelit serbo-kroat të drogës.
Anëtarë të këtij grupi kriminal u arrestuan në dyshimet për kontrabandim të drogës nga Spanja në Greqi. Dhe hera e fundit që u pa Cvjetan ishte në festimin e Ditës së Komunës së Srebrenicës, ku ai me siguri kishte një vend (po e prisnin gjithashtu në festën e Ditës së Republikës Srpska), pasi krimi i tij në Podujevë dhe puna në terren e njësisë së tij të Shkorpionëve përfshin gjenocide dhe lidhje çnjerëzore për të cilat nuk mund të parashikohet dënimi.
Në vend të nderit, keqbërësii ishte në shoqërinë e biznesmenit të Zemunit Jov Brekiq, pronar i kompanisë Ekonomik, mik i kryetarit të Srebrenicës, Mladen Grujiçiq.
Sasha Cvjetan prapa grilave, ndoshta jo papritur, vitet e fundit, shkruante media elektronike e Beogradit, ai jetoi bujarisht, me sa duket i angazhuar në një biznes fitimprurës; ai ishte i liruar me kusht dhe kishte nevojë për diçka për të mbajtur veten. Në Serbi, kriminelët e luftës – këtu ndryshon Cvjetan nga shumica e të tjerëve – janë kryesisht në pozita politike të regjimit të Aleksandër Vuçiçit, ose këta keqbërës të merituar, falë lidhjeve të tyre me regjimin, janë bërë biznesmenë të respektuar që bëjnë marrëveshje me vlerë miliona eurosh. Legija (Milorad Lukoviq) botoi vepra të mbledhura, Pandurovic është më i plotë, Svetislav Arsić, themeluesi i kampit të vdekjes Sushice, është në qeverinë e qytetit të Beogradit…
Disa, nga ana tjetër, jetojnë të qetë, të izoluar, si ata të akuzuar për vrasjen e 1,313 civilëve në pronën bujqësore Kravica afër Srebrenicës (janë mirë, vetëm në tre vitet e fundit kanë pasur disa incidente me shëndetin e tyre, mu në kohën kur ishin caktuar seancat).
Në vitin 2005, Cvjetan u dënua me 20 vjet burg, ai u lirua me kusht për tre vjet e nëntë muaj para vuajtjes së dënimit.
Kriminelët e privilegjuar të shtetit
Udhëheqja shtetërore e Serbisë nuk tregon synim të gjykojë kriminelët e luftës, pasi deri më tani janë dënuar vetëm ekzekutorët e menjëhershëm dhe, në kuptimin e nënshtrimit, liderët të cilëve u është kërkuar të mohojnë çdo lidhje me shtetin, gjegjësisht udhëheqjen ushtarake.
Sasha Cvjetan ishte një anëtar i grupit famëkeq të vrasësve dhe kasapëve të paarmatosur, Shkorpionëve, më të njohur për likuidimin brutal të pesë boshnjakëve të paarmatosur në kamera.
Pas përshtypjes së tmerrshme që la në mendjet kur u shfaq vrasja e filmuar në televizionin shtetëror, pas së cilës, sipas reagimeve të publikut, dukej se Serbia kishte bërë një hap drejt konfrontimit, mbeti fakti se Akrepat nuk ishin një tufë e të dëshpëruarve por një njësi ushtarake e mobilizuar nga shteti, e armatosur, e mbrojtur dhe që për shkak të përfshirjes së tyre në luftime, ata u shpërblyen me një kupon për vrasje të pakontrolluara, përdhunime dhe grabitje.
Maja kombëtare e piramidës së krimit
Mohimi i lidhjeve me kriminelët dhe përsëritja e çmendur e gënjeshtrës së neveritshme se “Serbia u përball me krimet e saj dhe i dënoi kriminelët”, të kryer nga vëllezërit e pikëlluar të Ivica Daçiq, ish-kryeministër, zëdhënës i vdekjes në vitet nëntëdhjetë të shekullit të kaluar dhe bashkëpunëtori i maskuar, ish-presidenti Boris Tadiq, ishte i dhimbshëm, veçanërisht duke iu referuar arsyes shtetërore – për të parandaluar synimin e pretenduar për të dënuar shtetin dhe të gjithë serbët për krime.
E cila, natyrisht, nuk ka asnjë lidhje me realitetin, dhe në rastin e Ivica Daçiqit, nënkupton shmangien e një pjesëmarrjeje të padyshimtë në një ndërmarrje të përbashkët kriminale. Tadiqi, nga ana tjetër, gjykohet nga derdhja e vërtetë “urbane” prej dekadash e serbizmit në tru, tendenca për gënjeshtra dhe falsifikime të pista dhe retorika eufemiste në mohimin primitiv të provave të pakundërshtueshme.
Ende vërehet te ta keqardhje për dështimin në spastrimin etnik të Kosovës. 800 mijë shqiptarë u dëbuan në vetëm tre muaj. Pjesa tjetër janë derdhje afektive të primitivizmit, të papërshtatshme për hapësirën publike, edhe nëse do të flitej për lokalet ballkanike, ku patriotët janë rekrutuar prej vitesh si ulëritës atonale të vargjeve budallaqe dhe asketë nën malin e jorganit.
I pajisur dhe gati për të vrarë dhe grabitur, Sasha Cvijetan dhe bashkëpunëtorët e tij erdhën më 28 mars në Podujevë, në oborrin e familjes Gashi, ku civilët, gratë, fëmijët dhe pleqtë mezi të lëvizshëm prisnin me qetësi gjykimin e tyre.
Tito, Mosha dhe Shkorpionët
Shkoprionët qëlluan nëntëmbëdhjetë fëmijë, pesë fëmijë nga familja Bogujevci mbijetuan: Saranda, e cila në atë kohë ishte 14 vjeç, Genci gjashtë vjeç, Fatosi (13), Jehona (11) dhe Lirije (9). Fëmijët e mbijetuar u nxorën nga nën grumbullin e kufomave nga komandanti i togës së Beogradit të Njësive Speciale Antiterroriste, Spasoje Vuleviq.
Sasha Cvjetan ishte një nga vrasësit, ai fillimisht pranoi se ishte në vendin e krimit, më pas e mohoi dhe deri në fund të gjykimit tha se nuk kishte vrarë njeri. Ai nuk shprehu asnjëherë pendim, ai përsëriti se procedura kishte një “prapavijë politik” dhe se ai personalisht “asnjëherë nuk qëlloi kundër civilëve dhe fëmijëve”. Pesë vjet pas Cvijanit, Dragan Borojeviq, Miodrag Sholaja dhe Dragan Mediç u dënuan për krimin në Podujevë, dhe Theljko Gjukiç në 2011.
Viktimat e Scorpion janë: Albion Duriqi (2 vjeç), Mimoza Duriqi (4 vjeç), Arber Duriqi (7 vjeç), Dafina Duriqi (9 vjeç), Shpetim Bogujevci ( 10 vjeç), Shpend Bogujevci (13 vjeç), Nora Bogujevci (14 vjeç), Fezdrije Llugalija (21 vjeç), Fitnete Duriqi 36 vjeç), /Sala Bogujevci (39 vjeç), Shefkete Bogujevci (42 vjeç), Nefise Llugalija (55 vjeç), Bogujevci (67 vjeç), Es Duriqi (69 vjeç).
Të plagosur rëndë janë: Genc Bogujevci (6 vjeç), /Lirije Bogujevci (9 vjeç), Jehona Bogujevci/Jehona Bogujevci (11 vjeç), Fatos Bogujevci (13 vjeç dhe) Saranda Bogujevci. (14 vjet).
Sipas aktgjykimit, Sasha Cvjetan vrau shtatë gra dhe shtatë fëmijë. Ai nuk e kreu dënimin e plotë, trupi gjykues e teproi pak dhe këtu vijmë te bashkëfajësia e makinerisë gjyqësore serbe në krim.
Vitet e fundit, Cvjetani ishte në pjesën gjysmë të hapur të burgut në Sremska Mitrovica, shfrytëzonte fundjavat falas dhe pushimin vjetor, i lejoheshin vizitat nga gruaja e tij e pamartuar. Ai u lirua me kusht me vendim të Gjykatës së Lartë të Beogradit, me sugjerim të Burgut të Mitrovicës së Sremska.
Aty vijmë në burgun e Mitrovicës, i njohur për figura të rëndësishme historike; Në të u burgosën Tito dhe Mosha Pijade, dhe tani është, në terma zhargon, Banja Koviljaça (një banjë mbretërore ku kaluan kohën e tyre dinastitë Obrenoviq dhe Karagjorgjeviq) për kriminelët e luftës.
Një fëmijë vrasës i risocializuar
Të kujtojmë një pacient tjetër mitrovicas: komandanti i Shkorpionëve (përsëri ata) Slobodan Mediq (47) vdiq më 31 dhjetor 2013 pasdite, në një aksident trafiku në rrugën Sremska Mitrovicë – Veliki Radinci. Sipas informacioneve të policisë, është e sigurt se nga përplasja e dy makinave ka humbur jetën edhe bashkëshortja e Medicit, Lj. M. (45) dhe djali DM (17).
Komandanti i Cvjetan u dënua me një maksimum prej 20 vjet burg për krimin e luftës për vrasjen e gjashtë boshnjakëve në qytetin Godinska bare, afër Trnovos, në malin Treskavici. Në një ditë të papërcaktuar të korrikut 1995, Mediq urdhëroi rojet e tij të sigurisë Petar Petrašević, Aleksandar Medić, Branislav Medić, Slobodan Davidović (i dënuar në Kroaci) dhe Milorad Momić të qëllonin gjashtë të burgosur. Pamjet e poshtërimit të të burgosurve dhe likuidimit të tyre, të siguruara nga Fondi për të Drejtën Humanitare, u shfaqën në qershor të vitit 2005, fillimisht në Tribunalin e Hagës, në gjyqin kundër Sllobodan Millosheviqit dhe më pas në Serbi, pas së cilës autorët u arrestuan. U vranë: Safet Fejziq (1978), Azmir Alispahiq (1978), Sidik Salkiq (1959), Smajl Ibrahimoviq (1960), Dino Salihoviq (1979) dhe Juso Deliq (1970).
I keqi shtetëror Sllobodan Mediq nuk ishte në seksionin gjysmë të hapur – ai ishte i burgosur opsional, në atë ditë tragjike për të dhe familjen e tij, ai doli natën e Vitit të Ri.
Këtu është përcaktimi i tepërt i përfundimit: punëdhënësi shtet i thotë kriminelit të heshtë se kush e ka dërguar për të vrarë e grabitur, i premton burgim të lehtë, lirim të parakohshëm dhe të ardhme të ndritur. Premtoni dhe përmbushni. Por, duket se kjo nuk i ka mjaftuar Sasha Cvjetanit për të vozitur nëpër Greqi, ai kishte një vizion tjetër për të ardhmen e tij.
“Lërini të shkojnë, ata janë vetëm fëmijë”
Çfarë gabimi, zotërinj gjyqtarë, e liruat Cvjetanin para kohe, duke e justifikuar vendimin me besimin se në dorëheqjen e Skorpiones, “risocializimi i tij u krye me sukses”. Gjithashtu keni shkruar se “pritet që Cvjetani të sillet mirë në lirimin e tij dhe të mos kryejë ndonjë krim të ri gjatë periudhës së lirimit me kusht”.
Pak më morbid, shkruan Cvjetan në shpjegimin e lirimit të tij, “ka punuar fort” në burg, mendoj kur ka qenë në të. Dhe “mbështetja e familjes parësore dhe bashkëshortes së zakonshme është në fakt një nga treguesit e rehabilitimit të tij dhe një nga treguesit se ai do të sillet siç duhet kur të lirohet”.
Cila familje fillore do të mbajë fëmijët, tashmë të rritur, nga familja Bogujevci. “Lërini të shkojnë, ata janë vetëm fëmijë”, ishin fjalët e fundit të Shefkata Bogujevcit, nënë e Sarandës, Jehonës, Fatosit dhe Gencës. “Nëna jonë kishte plane të mëdha për të gjithë ne”, do të thotë Saranda Bogujevci në gjykim.
Cvjetan, megjithatë, nuk do të përsërisë një krim të ngjashëm me atë të Podujevit, me uniformën e Serbisë. Unë do të jem përgjegjës për atë që ai bën. Ose, është koha që Serbia të kërkojë ekstradimin e tij, ta gjykojë para Gjykatës së Lartë në Beograd dhe më pas ta abuzojë në burgun e Sremskomitrovak.
Aty ku tashmë ka arritur risocializimin e plotë.
Ky duhet të jetë fundi, por po sikur Sasha Cvjetan të punojë sërish për shtetin.
