Pas konfliktit në Ukrainë, disa ekspertë e krahasojnë situatën në Tajvan me Ukrainën. Si përfaqësues tajvanezw në Hungari, do të doja të ofroj një pamje më të ekuilibruar.
Çfarë e ndan Tajvanin nga Ukraina?
Si fillim, çfarë e ndan Ukrainën nga Tajvani kur përballet me sulme nga Rusia dhe Kina? Tajvani ndodhet në një pozicion strategjik në rajonin Indo-Paqësor, ku SHBA-ja, Japonia, Australia, India dhe, madje disa vende evropiane, kanë të gjitha interesa të mëdha sigurie në të. Administrata Biden ka përjashtuar ndërhyrjen ushtarake të SHBA-së në Ukrainë. Një pjesë e justifikimit të tyre është të përqendrohen në kërcënimet në Indo-Paqësorin.
Për më tepër, baza ligjore për bashkëpunimin e sigurisë SHBA-Tajvan qëndron në ligjin e brendshëm amerikan të quajtur Akti i Marrëdhënieve me Tajvanin (TRA), i cili garanton ndihmën e Uashingtonit për sigurinë për Tajvanin. Nga ana ekonomike, Tajvani është partneri i 9-të më i madh tregtar i Amerikës. Ukraina renditet e 67-ta. Tajvani zë një vend qendror në zinxhirët e vlerës globale, veçanërisht në industrinë e gjysmëpërçuesve. Më e rëndësishmja, Tajvani shërben si një shembull i fuqishëm i një demokracie liberale të begatë në Azi.
Më 2 mars të këtij viti, 141 shtete anëtare në Kombet e Bashkuara votuan në favor të rezolutës që dënon pushtimin rus. Duke u bashkuar me shumicën e vendeve anëtare të OKB-së, Tajvani nuk e miraton agresionin ushtarak ndaj Ukrainës sovrane. Për të treguar solidaritetin tonë me qeverinë ukrainase, u vendosen sanksione.
Tajvani qëndron me Ukrainën
Tajvani gjithashtu qëndron me Ukrainën duke shfaqur mbështetje morale dhe ndihmë humanitare. Tajvanezët mblodhën më shumë se 33 milionë dollarë amerikanë dhe 650 tonë materiale mjekësore dhe mallra ndihme për Ukrainën. Donacioni shpërndahet në vendet fqinje të Ukrainës, të cilat strehojnë me dashamirësi miliona njerëz të zhvendosur. Deri më sot, Tajvani kontribuoi me 11 milionë dollarë për të ndihmuar Poloninë t’u sigurojë strehimore të përkohshme refugjatëve ukrainas. Dy vendet e tjera të Vishegradit, Çekia dhe Sllovakia, marrin nga 2.5 milionë dollarë secili nga Tajvani për të njëjtat qëllime bamirësie. Tajvani gjithashtu i dërgon Lituanisë dhe Hungarisë nga 1.5 milionë dollarë për të rritur kapacitetin e pritjes së personave të zhvendosur nga Ukraina. Komuniteti tajvanez në Budapest u bashkua gjithashtu me komunitetet lokale hungareze për të punuar së bashku për të ndihmuar Ukrainën.
Demokracia e Tajvanit ndihmon në menaxhimin e COVID-it
Pse një vend i largët aziatik me 23 milionë banorë vepron kaq i përkushtuar në këtë çështje? Përgjigjja është e thjeshtë! Një shtet demokratik me ekonomi tregu mund të vazhdojë të lulëzojë vetëm në një rend ndërkombëtar të sigurt dhe të bazuar në rregulla. Indeksi i Demokracisë i Njësisë së Inteligjencës Economist 2021 e renditi Tajvanin si demokracinë e tetë në botë dhe të parën në Azi. Njerëzit e Hong-Kongut e kanë parë Tajvanin si mbrojtësin përfundimtar të demokracisë.
Qeverisja efektive demokratike e Tajvanit reflektohet në menaxhimin e jashtëzakonshëm në pandeminë Covid. Në dy vitet e fundit, vdekja e akumuluar nga Covid-i në Tajvan është totalisht 824, me raste lokale me Covid nën 30,000. Shkalla e vaksinimit kundër Covid është mbi 80%. Në fazën e hershme të pandemisë, Tajvani ka dhuruar pajisje të shumta mjekësore në shumë vende.
Tajvani është një ‘ndryshim i lojës’ në krijimin e çipave
Tajvani ka qenë prej kohësh një tregtar dhe prodhues i rëndësishëm. Rishikimi i statistikave të Tregtisë Botërore 2021 tregon se Tajvani është vendi i 15-të tregtar në 2020. Tajvani është gjithashtu ekonomia e 21-të më e madhe në botë. Me 23 milionë banorë, Tajvani është gjeografikisht i vogël, por ekonomikisht i fuqishëm.
Në disa industri, Tajvani luan një rol kyç në zinxhirin global të furnizimit. Midis tyre, prodhuesit tajvanezë të gjysmëpërçuesve dhe çipave mbajnë 65% të aksioneve të tregjeve botërore. Çdo ndërprerje e prodhimit të çipave tajvanezë do të çojë në turbulenca kaotike në zinxhirin global të furnizimit. Kur bëhet fjalë për konkurrencën e ardhshme të teknologjisë, Tajvani nuk është vetëm një lojtar kyç, por edhe një ndryshim i lojës.
Tajvanezët duartrokasin vendosmërinë e Ukrainës në mbrojtjen e atdheut të tyre dhe ne vazhdimisht përgatitemi të bëjmë të njëjtën gjë kur përballemi me pushtimin e mundshëm. Ndërsa angazhohet për të ruajtur paqen dhe stabilitetin përgjatë Ngushticës së Tajvanit, gjatë dekadave të fundit Taipei vazhdon të investojë në zhvillimin e teknologjisë për të rritur aftësinë e tij mbrojtëse dhe për të ndërtuar një strategji efektive parandaluese. Përveç kësaj, kombi ishull merr armë të avancuara të mbrojtjes nga Shtetet e Bashkuara. Administrata Biden ka miratuar paketën e shitjes së tre armëve bazuar në ART. Në dritën e shqetësimeve globale për Kinën në rritje, Tajvani është parë nga fuqitë e mëdha si një aset strategjik i vlefshëm në rajonin e Paqësorit.
Qëndrueshmëria e Tajvanit-një pengesë e besueshme ndaj sulmit të Kinës
Nga perspektiva e operacioneve ushtarake, dallimet kryesore midis Tajvanit dhe Ukrainës kur përballen me sulme ushtarake të huaja janë: Ukraina ka kufi tokësor me Rusinë dhe është më e ndjeshme ndaj forcave tokësore ruse. Në vend të kësaj, Tajvani ruan 160 km “tampon zonë” të ngushticës së Tajvanit kur ndeshet me sulmin e forcave kineze. Me fjalë të tjera, Kina do të duhet të nisë një kombinim të luftës elektronike dhe të dezinformimit, sulmit me raketa, bllokadës së Ngushticës së Tajvanit dhe operacioneve të uljes amfibe në mënyrë që të marrë me sukses Tajvanin. Qëndrueshmëria dhe vendosmëria e popullit tajvanez për të mbrojtur veten nuk duhet të nënvlerësohet, njëjtë siç ka demonstruar populli ukrainas. Për të mos përmendur një sulm të njëanshëm ushtarak të nisur nga Pekini kundër Tajvanit, kjo pa dyshim do të shkaktojë reagime të forta nga aktorët kryesorë të sigurisë, si SHBA, Japonia dhe Australia.
Pra, t’i kthehemi pyetjes së bërë nga disa ekspertë që pyesin “A mund të bëhet Tajvani Ukraina e Kinës?” Përgjigjja ime është JO. Tajvani nuk mund të bëhet kurrë Ukraina e Kinës. Me arritjet e saj të suksesshme demokratike, rolin kryesor në zinxhirin global të furnizimit të prodhimit të çipave, si dhe pozicionin gjeostrategjik dhe të sigurisë, Qeveria tajvaneze dhe populli i saj janë të vendosur të ruajnë demokracinë dhe lirinë e saj të fituar me vështirësi, për të forcuar pengesën e saj efektive dhe vetëaftësitë mbrojtëse dhe për të punuar së bashku me partnerë me të njëjtin mendim në shoqërinë ndërkombëtare. Tajvani mund të bëhet një kontribuues i madh për shëndetin, sigurinë dhe prosperitetin global. Tajvani është një aset strategjik për rendin botëror.
Liu Shih-chung është përfaqësues i Tajvanit në Hungari
