Kapja e medias është mjaft e dukshme në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, ndërsa qeveritë ndikojnë në media duke rregulluar aksesin në burimet e lajmeve qeveritare, reklamat dhe format e tjera të financimit publik për të formuar një opinion të favorshëm public.
Ky përfundim u arrit në Përmbledhjen e Politikave “Media Capture in Ballkani Perëndimor: Nga shtetet e kapura në mediat e kapura”, botuar në Rrjetin SELDI.
Autorët nënvizuan se një nga pasojat e kapjes mediatike është dezinformimi i përhapur, i cili kërcënon konsolidimin e demokracisë në rajon, raporton EWB.
Raporti vuri në dukje se ‘rrëmbyesit’ kryesorë të drejtpërdrejtë dhe të tërthortë të mediave në Ballkanin Perëndimor, janë qeveritë.
Dezinformimi është një instrument thelbësor për lojtarët vendas dhe ndërkombëtarë për të arritur objektivat e tyre politike dhe për të ndikuar në opinionin publik, siç është fushata e Moskës për të ruajtur ndikimin në Ballkanin Perëndimor dhe për të dëmtuar zgjerimin e NATO-s dhe BE-së”, tha Policy Brief.
Sipas Policy Brief, qeveritë në rajon shpesh braktisin ose abuzojnë me rolet rregullatore, duke shkaktuar përqendrim të pronësisë së medias, ndërsa transmetuesit publikë janë në luftë të vazhdueshme financiare, të varur nga financimi i qeverisë, gjë që i vendos ata në një pozitë të nënshtrimit politik.
“Të dhënat për fondet e alokuara për reklamat në media janë të pakta ose mungojnë. Në shumë raste, postet menaxheriale ose kyçe editoriale zgjidhen ose ndikohen drejtpërdrejt nga përfaqësuesit politikë duke lënë më shumë hapësirë për ndikim”, argumentoi Policy Brief.
Megjithëse liria e medias është një pjesë jetike e procesit formal të anëtarësimit në BE brenda Kapitullit 23, liria e medias është një parakusht thelbësor për një demokraci funksionale. Sipas Indeksit Botëror të Lirisë së Shtypit të Reporterëve pa Kufij nga viti 2022, vendet e Ballkanit Perëndimor mbeten dukshëm pas shumicës së vendeve anëtare të BE-së, duke u vendosur nga vendi i 57-të në vendin e 103-të.
Autorët kujtuan raportet vjetore të KE-së për vendet që ofrojnë gjithashtu një vlerësim të lirisë së shprehjes – për nivelin e gatishmërisë për anëtarësim dhe për përparim.
“Kosova ka arritur ‘përparim të kufizuar’ në të gjitha, përveç njërit nga gjashtë raportet e fundit, ndërsa Shqipëria ka arritur dy herë progres. Nga ana tjetër, Serbia dhe Mali i Zi, të cilat vetëm një herë në gjashtë vitet e fundit kanë arritur ‘progres të kufizuar’, ndërsa Bosnja dhe Hercegovina nuk ka arritur asnjë përparim në lirinë e shprehjes”, thuhet në Policy Brief.
Raporti tregon se në shumicën e vendeve të rajonit peizazhi mediatik është shumë i fragmentuar. Nga i gjithë Ballkani Perëndimor, Serbia njihet si vendi me numrin më të madh të mediave me mbi 2500 media të regjistruara në vend.
Kapja e medias duhet të vlerësohet më me kujdes në kuadër të procesit të anëtarësimit në BE.
“Duke pasur parasysh kërcënimin e kapjes së medias dhe rëndësinë e lirisë së medias për zhvillimin demokratik, elementët e kapjes së medias duhet të vlerësohen më me kujdes në kuadër të procesit të anëtarësimit në BE të vendeve të Ballkanit Perëndimor”, rekomanduan autorët.
Ata shtuan se kapja e medias duhet të analizohet si një fenomen i dallueshëm nga liria e medias në përgjithësi për të shqyrtuar mekanizmat që mundësojnë kontrollin politik mbi mediat në rajon dhe për të propozuar zgjidhje adekuate.
