Lufta në Ukrainë do të shkaktojë “goditjen më të madhe të mallrave” që nga vitet 1970, ka paralajmëruar Banka Botërore.
Në një parashikim të ri, Banka Botërore tha se ndërprerja e shkaktuar nga konflikti do të kontribuonte në rritje të mëdha të çmimeve për mallrat, duke filluar nga gazi natyror deri te gruri dhe pambuku.
Rritja e çmimeve “ka filluar të ketë efekte shumë të mëdha ekonomike dhe humanitare”, tha për BBC Peter Nagle, një bashkautor i raportit.
Ai tha se “familjet në mbarë botën po ndiejnë krizën e kostos së jetesës”.
“Ne jemi veçanërisht të shqetësuar për familjet më të varfra pasi ato shpenzojnë një pjesë më të madhe të të ardhurave për ushqim dhe energji, kështu që ato janë veçanërisht të prekshme nga kjo rritje e çmimeve,” shtoi ekonomisti i lartë në Bankën Botërore.
Çmimet e energjisë janë vendosur të rriten më shumë se 50%, duke rritur faturat për familjet dhe bizneset, thotë Banka Botërore.
Rritja më e madhe do të jetë në çmimin e gazit natyror në Evropë, i cili pritet të dyfishohet në kosto. Çmimet parashikohet të bien vitin e ardhshëm dhe në 2024, por edhe atëherë do të mbeten 15% më të larta se vitin e kaluar.
Banka Botërore tha se kjo do të thotë se nga nivelet më të ulëta të prillit 2020 deri në majat e marsit të këtij viti ne kemi parë “rritje më të madhe 23-mujore të çmimeve të energjisë që nga rritja e çmimit të naftës në vitin 1973”, kur tensionet në Lindjen e Mesme çuan në rritjen e çmimeve.
Në mënyrë të ngjashme, çmimet e naftës pritet të mbeten të ngritura deri në vitin 2024 me një fuçi të masës bazë, Brent Crude, e parashikuar të jetë mesatarisht 100 dollarë këtë vit, diçka që do të çojë në një inflacion të përhapur.
Rusia prodhon rreth 11% të naftës në botë, pjesa e tretë më e madhe, por raporti thotë se “ndërprerjet që rezultojnë nga lufta pritet të kenë një efekt negativ të qëndrueshëm” pasi sanksionet nënkuptojnë largimin e kompanive të huaja dhe reduktimin e qasjes në teknologji.
Rusia aktualisht siguron 40% të gazit të BE-së dhe 27% të naftës së saj, por qeveritë evropiane po lëvizin për t’i larguar vendet e tyre nga furnizimet nga Rusia. Kjo ka ndihmuar në rritjen e çmimeve globale duke krijuar më shumë kërkesë për furnizime nga gjetkë.
Perspektiva e mallrave të Bankës Botërore paralajmëroi gjithashtu se shumë ushqime do të shohin rritje të mëdha në kostot e tyre. Indeksi i çmimeve të ushqimeve të OKB-së tashmë tregon se ato janë në nivelin më të lartë që nga fillimi i regjistrimeve 60 vjet më parë.
Gruri parashikohet të rritet me 42.7% dhe të arrijë nivele të reja rekord në terma dollarë. Rritje të tjera të dukshme do të jenë 33.3% për elbin, 20% për sojën dhe 29.8% për vajrat dhe 41.8% për pulën. Këto rritje pasqyrojnë faktin se eksportet nga Ukraina dhe Rusia kanë rënë në mënyrë drastike.
Para luftës të dy vendet përbënin 28.9% të eksporteve globale të grurit sipas JP Morgan dhe 60% të furnizimeve globale të lulediellit – një përbërës kyç në shumë ushqime të përpunuara – sipas S&P Global.
Çmimet për lëndët e tjera të para, duke përfshirë plehrat, metalet dhe mineralet gjithashtu parashikohen të rriten. Kostot e drurit, çajit dhe orizit janë ndër të paktat që pritet të bien.
“Gruri është një nga eksportet më të vështira të bujqësisë për t’u zëvendësuar,” sipas një shënimi kërkimor nga Banka e Amerikës. Ai thekson se kushtet e këqija të motit në Amerikën e Veriut dhe Kinë ka të ngjarë të përkeqësojnë ndikimin e reduktimit të furnizimeve të Ukrainës, diçka që do të vazhdojë sepse lufta ka ndërprerë sezonin e mbjelljeve pranverore.
Shënimi sugjeron gjithashtu se dërgesat e grurit dhe farave vajore nga Ukraina kanë rënë më shumë se 80% për shkak të luftimeve dhe këto eksporte të humbura, gjatë një viti, “barazohen me rreth 10 ditë furnizim botëror me ushqim”.
Peter Nagle nga Bankës Botërore tha se rritja e çmimeve të ushqimeve ka “efekte shumë të mëdha ekonomike dhe humanitare”.
Ai shtoi se vendet e tjera mund të ndihmojnë në zgjidhjen e mungesës së furnizimit të shkaktuar nga lufta e Ukrainës në afat të mesëm. Megjithatë, një rritje e parashikuar prej 69% në çmimet e plehrave këtë vit do të thotë “ekziston një rrezik real që ndërsa fermerët fillojnë të përdorin më pak plehra, rendimentet bujqësore do të bien”.
Për mallrat në përgjithësi, raporti i Bankës Botërore thotë: “Ndërsa çmimet në përgjithësi pritet të arrijnë kulmin në vitin 2022, ato do të mbeten shumë më të larta se sa ishte parashikuar më parë”.
Në raport shtohet se “perspektiva për tregjet e mallrave varet shumë nga kohëzgjatja e luftës në Ukrainë” dhe ndërprerja që ajo shkakton në zinxhirët e furnizimit”.
