Këshilli i Mediave të Shkruara të Kosovës (KMShK) ka dalë me një qëndrim, lidhur me raportimin në media të rasteve të vetëvrasjeve, ku bën thirrje që të shmangen titujt, gjuha dhe imazhet senzacionale si dhe publikimi i detajeve të aktit të vetëvrasjes.
“Duhet të shmangen titujt, gjuha dhe imazhet sensacionale, ashtu si dhe publikimi i detajeve të aktit të vetëvrasjes. Njëkohësisht duhet shmangur spekulimet, veçanërisht nëse rasti ka të bëjë me një person të njohur. Edhe figurat publike kanë të drejtë në privatësi. Mungesa e profesionalizmit, mungesa e sensibilitetit dhe konkurrenca në tregun e mediave janë faktorë që ndikojnë në raportime problematike të rasteve të vetëvrasjeve. Andaj, gazetarët dhe mediat duhet të kenë kujdes që: të shmnagin raportimin sensacional, të kenë kujdes në përdorimin e imazheve dhe videove, t’i shmangin detajet e panevojshme gjatë raportimit, ashtu si dhe citimet ose letrat e lamtumirës të viktimave. Mediat të mos publikojnë fotografitë e viktimave”, thuhet në qëndrim.
KMShK thekson se raportimi i rasteve të vetëvrasjes është i shpeshtë në mediat kosovare, veçanërisht në ato online, por që debati qëndron në atë nëse duhen raportuar këto raste apo jo, e nëse po, atëherë si duhet raportuar, raporton “Betimi për Drejtësi”.
Sipas KMShK-së, disa studime kanë treguar se shkrimet dhe kronikat televizive rreth vetëvrasjeve mund të jenë të lidhura me rritjen e tentativave për akte të tilla.
“Por, debati që vazhdon gjithandej edhe në shoqëri të tjera është nëse duhet raportuar ose jo për rastet e tilla dhe, nëse po, atëherë si duhet raportuar dhe çfarë duhet pasur kujdes. Disa studime kanë treguar se shkrimet dhe kronikat televizive rreth vetëvrasjeve mund të jenë të lidhura me rritjen e tentativave për akte të tilla. Gazetarët dhe redaksitë e mediave nuk janë të informuar sa duhet se si duhet raportuar për këto raste, pavarësisht kodeve ekzistuese të etikës”, thuhet në qëndrimin e KMSHK-së.
Andaj, duke pasur parasysh ndjeshmërinë e raportimit në të tilla raste dhe nevojën që gazetarët dhe mediat të jenë më të kujdesshëm, Këshilli i Mediave të Shkruara të Kosovës (KMShK) del me qëndrim, ku ndër të tjera thuhet se trajtimi i rrëfimeve te tragjeditë personale duhet të zhvillohet me kujdes dhe vetëm kur ka interes të lartë mbi çështjen.
Tutje thuhet se gazetarët duhet të respektojnë vuajtjet e viktimave dhe ndjenjat e familjarëve të tyre dhe të tregojnë maturi me fotografitë dhe pamjet, si dhe duhet të kenë në konsideratë ndjeshmërinë e publikut gjatë raportimit.
Meqenëse vetëvrasja nuk është asjëherë rezultat i një faktori apo ngjarjeje, por i shumë faktorëve me bazë problemet psikologjike, KMShK thekson se mediat duhet të jenë të vëmendshme për të shpjeguar këto situata.
Më tej, thuhet se përsëritja dhe mbulimi i vazhdueshëm i ngjarjeve të tilla mund të shërbejë si nxitës për raste të tjera. Po ashtu, KMShK thotë se mediat duhet të kenë parasysh që tragjeditë e tilla të mos mbulohen në mënyrë senzacionale.
Në qëndrimin e KMShK-së thuhet se duhet shmangur dramatizimi dhe glorifikimi i personve që kryejnë vetëvrasje dhe se mediat duhet ta kenë parasysh që vetëvrasja nuk është një akt racional, por një akt dëshpërimi.
Po ashtu, përmendet fakti se raportimet për rastet e vetëvrasjes duhet shfrytëzuar për vetëdijesimin se si të shpëtohen jetët, një mënyrë përmendet edhe dhënia e informacioneve se ku mund të kërkohet ndihmë dhe këshilla nga personat që mund të kenë probleme dhe si rezultat, mund të ndërmarrin aktin e vetëvrasjes.
Sipas KMShK-së, në raste të caktuara gazetarët dhe mediat mund të zgjedhin mosraportimin e vetëvrasjes, si zgjidhje e kuptueshme. Ata, po ashtu, duhet të kenë parasysh që të mos heroizojnë ose romantizojnë rastet e tilla.
“Përtej raportimit për aktin, gazetarët dhe mediat duhet të ruajnë privatësinë e të afërmve të viktimave, ndërkaq duhet të ofrojnë informacione për organizatat që ofrojnë ndihmë, linjat e ndryshme të ndihmës dhe të ngjashme”, thuhet në fund të qëndrimit të Këshillit.
Qëndrimi i plotë i KMSHK-së:
“QËNDRIM
Për raportimin në media të rasteve të vetëvrasjes
Në kodin e etikës të KMShK-së thuhet se trajtimi i rrëfimeve te tragjeditë personale duhet të zhvillohet me kujdes dhe vetëm kur ka interes të lartë publik mbi çështjen. Gazetarët duhet të respektojnë të drejtën e njerëzve për të mbajtur zi dhe duhet t’i raportojnë këto tema, duke treguar empati dhe vetëpërmbajtje. Gazetarët duhet të respektojnë vuajtjet e viktimave dhe ndjenjat e familjarëve të tyre. Po ashtu, gazetarët dhe mediat duhet të tregojnë maturi me fotografitë dhe pamjet, si dhe duhet të kenë në konsideratë ndjeshmërinë e publikut gjatë raportimit.
Vetëvrasja nuk është asjëherë rezultat i një faktori apo ngjarjeje, por i shumë faktorëve me bazë problemet psikologjike. Mediat duhet të jenë të vëmendshme për të shpjeguar këto situata.
Përsëritja dhe mbulimi i vazhdueshëm i ngjarjeve të tilla mund të shërbejë si nxitës për raste të tjera. Mediat duhet të kenë parasysh që tragjeditë e tilla të mos mbulohen në mënyrë sensacionale.
Duhet shmangur dramatizimi dhe glorifikimi i personve që kryejnë vetëvrasje. Mediat duhet ta kenë parasysh që vetëvrasja nuk është një akt racional, por një akt dëshpërimi.
Raportimet për rastet e vetëvrasjes duhet shfrytëzuar për vetëdijesimin se si të shpëtohen jetët.
Përveç trajtimit me ndjeshmëri të rasteve, është mirë të jepen edhe informacione se ku mund të kërkohet ndihmë dhe këshilla nga personat që mund të kenë probleme dhe, si rezultat, mund të ndërmarrin aktin e vetëvrasjes.
Duhet të shmangen titujt, gjuha dhe imazhet sensacionale, ashtu si dhe publikimi i detajeve të aktit të vetëvrasjes. Njëkohësisht duhet shmangur spekulimet, veçanërisht nëse rasti ka të bëjë me një person të njohur. Edhe figurat publike kanë të drejtë në privatësi.
Mungesa e profesionalizmit, mungesa e sensibilitetit dhe konkurrenca në tregun e mediave janë faktorë që ndikojnë në raportime problematike të rasteve të vetëvrasjeve. Andaj, gazetarët dhe mediat duhet të kenë kujdes që: të shmnagin raportimin sensacional, të kenë kujdes në përdorimin e imazheve dhe videove, t’i shmangin detajet e panevojshme gjatë raportimit, ashtu si dhe citimet ose letrat e lamtumirës të viktimave. Mediat të mos publikojnë fotografitë e viktimave.
Në raste të caktuara gazetarët dhe mediat mund të zgjedhin mosraportimin e vetëvrasjes, si zgjidhje e kuptueshme. Ata, po ashtu, duhet të kenë parasysh që të mos heroizojnë ose romantizojnë rastet e tilla.
Përtej raportimit për aktin, gazetarët dhe mediat duhet të ruajnë privatësinë e të afërmve të viktimave, ndërkaq duhet të ofrojnë informacione për organizatat që ofrojnë ndihmë, linjat e ndryshme të ndihmës dhe të ngjashme”.
