Në momentin që kemi zjarre të vogla në formën e incidenteve të izoluara, tashmë zjarrfikësit po vëzhgojnë dhe shënjojnë zjarrin, por nuk e shuajnë. Për momentin na duhet pak rërë dhe ujë për të shuar zjarrin, por me një likuidim çdo gjë mund të dalë jashtë kontrollit – thotë Dushan Janjiq, kryetar i Forumit për Marrëdhënie Etnike, i cili flet për Pobjeda për situatën aktuale në Kosovë, duke vënë në dukje se as Shqiptarët dhe as Boshnjakët nuk janë indiferentë ndaj këtyre ngjarjeve.
Beogradi po inkurajon serbët në barrikada duke kërkuar kthimin e ushtrisë dhe policisë në Kosovë, deri në 1000 prej tyre sipas rezolutës 1244, por këto forca mund të mbrojnë kufirin, manastiret serbe dhe të marrin pjesë në pastrimin e minave, që do të thotë se ata nuk mund t’i mbrojë Serbët në enklava.
I pyetur se çfarë nënkuptohet me kërkesën e Serbisë për kthimin e ushtrisë dhe policisë në Kosovë, Luniq thotë se kjo kërkesë nuk është reale.
Kërkesa e Serbisë për kthimin e forcave të sigurisë në Kosovë është ligjërisht e mundur, por në kontekstin aktual gjeopolitik nuk është reale. E njëjta gjë vlen edhe për aplikimin e Prishtinës për anëtarësim në BE – i përgjigjet pyetjes sonë Nikola Lunić, Drejtor Ekzekutiv i Këshillit të Politikave Strategjike.
Lunić thekson se “është e qartë se të dyja palët po bëjnë lëvizje të tilla joreale për të forcuar pozitat e tyre në procesin e negociatave dhe për të arritur kohezionin midis elektoratit të tyre, në mënyrë që të sigurojnë mbështetje për çdo lëshim në procesin e negociatave”.
Pasi erdhi në rajon për shkak të problemeve të grumbulluara, Escobar ua bëri të qartë autoriteteve në Beograd se çfarë mendonte për kthimin e forcave serbe në Kosovë.
Ne e refuzojmë kategorikisht këtë, nuk e mbështesim fare… Nuk presim që të ndodhë. Kosova ka garanci të forta të SHBA-së, të cilat reflektohen në bashkëpunimin e KFOR-it, tha Eskobar.
I pyetur nëse ka marrë garanci nga presidenti serb se barrikadat do të hiqen, Escobar tha se kanë pasur një përcaktim e jo një premtim, se barrikadat do të hiqen dhe se serbët do të kthehen në institucione.
Ai u tha autoriteteve në Prishtinë që të punojnë menjëherë në Asociacionin e Komunave Serbe…
I bëj thirrje Qeverisë së Kosovës që t’i pranojë njerëzit që kthehen, t’i lejojë ata të kthehen dhe pastaj do të vazhdojmë me diskutimet për normalizim – tha Escobar.
Janjiq e shpjegon situatën si më poshtë.
Imamo dnevni kontakt policijskih snaga i nezadovoljnih na barikadama i prve incidente – uništavanje imovine. Dakle, vrlo lako može da se pretvori u ubistva teroristička ili neka druga u ambijentu koji može da se širi – upozorava Janjić.
Angazhimi është rrëfimi i Vuçiqit: “Unë jam për paqe, por i kam kushtet e mia – pra formimin e Asociacionit të Komunave Serbe dhe pastaj do të shoh se çfarë mund të bëj”. Serbët nga Kosova e detyruan t’u bashkohet, ai gëzohet për këtë sepse është patriot. Në thelb, kjo është vetëm pjesa politike e lojës. Realiteti është se Kurti po bën sikur kjo nuk ka ndodhur, se serbët nuk janë larguar nga institucionet e Kosovës dhe kjo po shqetëson palën tjetër. Dhe kulmi është historia e tradhtarëve serbë, në të cilën Vuçiq e ka futur Rada Trajkoviqin – thotë Janjiq.
Barrikadat
Barrikadat janë specialitet i serbëve, por nuk mund të menaxhohen gjithmonë.
Ky është problemi i Vuçiqit, sepse ai e di nga përvoja se një ditë barrikadat do të kthehen kundër tij, siç bënë kundër Boris Tadiqit. Barrikadat drejtohen nga ata që duhet dhe ata që duan. Pas disa ditësh, ata që duan më shumë se çfarë Beogradi mund t’u premtojë… – shpjegon Janjiq, duke theksuar se “barrikadat janë një problem serioz i sigurisë edhe për rajonin”.
Janjiq pyet se si, kush dhe kur do t’i heqë barrikadat: serbët, Prishtina apo KFOR-i, dhe parashikon se ata do të jenë atje për Vitin e Ri.
Kemi kontakte të përditshme mes policisë dhe njerëzve të pakënaqur në barrikada dhe incidentet e para – shkatërrimi i pronës. Kështu që lehtë mund të shndërrohet në terroriste ose vrasje të tjera në një mjedis që mund të përhapet – paralajmëron Janjiq.
Viktimat
Është e qartë se largimi i serbëve nga institucionet e Kosovës është orkestruar nga Beogradi, dhe plani i radhës është që të ankohen vazhdimisht se janë viktima të regjimit kriminal të Kurtit, siç e përshkruan Beogradi.
Pyetja legjitime është se kush është përgjegjës për krizën në Kosovë, Vuçiq, Kurti dhe pse dhe si do të dalë Serbia nga ky problem.
Kriza në Kosovë nuk i përshtatet askujt, më së paku vetë popullit – thotë Luniq, duke shpjeguar se në kontekstin e një rikompozimi gjeopolitik të pushtetit, Prishtina po përpiqet ta portretizojë Serbinë para komunitetit ndërkombëtar si një aleate proxy e Rusisë, edhe pse Serbia është thjesht një viktimë e një lufte hibride agresive që Rusia e ka zhvilluar për një kohë të gjatë në rajon”.
Megjithatë, Lunić thekson se përfaqësuesit ndërkombëtarë të përfshirë në procesin e negociatave e kuptojnë rëndësinë e respektimit të rreptë të marrëveshjeve të nënshkruara deri më tani, në veçanti Marrëveshjes së Brukselit, sipas së cilës Prishtina është e përkushtuar për krijimin e Asociacionit të Komunave Serbe.
Duke krijuar një vazhdimësi të krizave, Kurti po i shmang detyrimet ndërkombëtare dhe po e mban premtimin ndaj elektoratit të tij për papranueshmërinë e kushtetutës së Asociacionit të Komunave Serbe. Megjithatë, duket se po shkojmë drejt zgjidhjes graduale të problemit, pasi edhe ndërmjetësit kanë hequr dorë nga retorika e tyre konformiste diplomatike dhe insistojnë në themelimin e Asociacionit të Komunave Serbe. Pas kësaj hapet rruga për normalizimin e mëtutjeshëm të marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës – beson Luniq.
A mund të përhapet kriza e Kosovës në rajon?
Vazhdimi i krizave në Kosovë paraqet vetëm një varg tensionesh të krijuara për qëllime të kufizuara politike. Nuk ka asnjë mundësi që ai të përshkallëzohet në një konflikt nga asnjëra palë dhe as komuniteti ndërkombëtar nuk do ta lejonte këtë. Prandaj, nuk duhet të presim që kriza të përhapet në rajon. Megjithatë, është koha e fundit që në rajon të shpërthejë patriotizmi dhe të promovohen interesat kombëtare dhe besimi rajonal, në vend të urrejtjes dhe diskriminimit nacionalist. Kjo është arsyeja pse, në kohë komplekse, ne duhet të ndërtojmë aleanca afatgjata për të na ndihmuar të ndjekim interesat jetike të të gjithëve në rajon – thotë Lunić.
Janjiq shpjegon se kriza e përfshiu rajonin që në tetor 2021 dhe në janar 2022, KS miratoi vendime që kanë të bëjnë me të gjithë rajonin – për të de-përshkallëzuar situatën dhe për të ngritur nivelin e sigurisë dhe për t’i zgjidhur gjërat politikisht.
Tani kemi një krizë të plotë në Mal të Zi, ku gjithçka është e paralizuar, të gjithë pretendojnë se gjithçka është në rregull. Nëse është e nevojshme të sqarohet prania ruse në veri të Kosovës, kjo ka të bëjë realisht me Frontin Demokratik dhe financimin e disave në Mal të Zi. Shtrëngimi i marrëdhënieve që zgjat me ditë nuk mund të mbetet pa ndikim tek Boshnjakët dhe Shqiptarët që jetojnë në Rozhaje dhe Bijelo Polje – shpjegon Janjiq./Pobjeda
